بازی تخت نرد
تخته نرد کهن ترین بازی دنیا است که در میان مردم خاورمیانه و مردمان اروپای شرقی بسیار رایج است. در این بازی دو نفره، طرفین مهرههای خود را بر اساس دو عددی که بر روی تاس نقش می‌بندد در جهت حرکت عقربه های ساعت یا خلاف آن حرکت می‌دهند و درآخر از صفحهٔ بازی خارج می‌سازند، در پایان بازیکنی برنده خواهد بود که زودتر همهٔ مهرههای خود را از زمین بازی خارج نماید... کاوش های باستان شناسی در شهر سوخته نشان می‌دهد این بازی در ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد در ایران وجود داشته است. مجموعه‌ای به شمار ۶۰ مهره و دو تاس در یک صفحه‌ای که نگاره ای از مار بر روی آن است و در شهر سوخته یافت شده است ۱۰۰ تا ۲۰۰ سال کهن تر از آنی است که در شهر اور یافت شده است
http://en.wikipedia.org/
تخته نرد را چه کسی و چرا اختراع کرد؟
در زمان پادشاهی انوشیروان خسرو، پادشاه هند «دیورسام بزرگ» برای سنجش خرد و دانایی ایرانیان و اثبات برتری خود شطرنجی را که مهرههای آن از زمرد و یاقوت سرخ بود، به همراه هدایایی نفیس به دربار ایران فرستاد و «تخت ریتوس» دانا را نیز گمارده انجام این کار ساخت. او در نامه‌ای به پادشاه ایران نوشت: «از آنجا که شما شاهنشاه ما هستید، دانایان شما نیز باید از دانایان ما برتر باشند. پس یا روش و شیوه آنچه را که به نزد شما فرستاده‌ایم (شطرنج) باز گویید و یا پس از این ساو و باج برای ما بفرستید». شاه ایران پس از خواندن نامه چهل روز زمان خواست و هیچ یک از دانایان در این چند روز چاره و روش آن را نیافت، تا اینکه روز چهلم بزرگمهر که جوانترین وزیر انوشیروان بود به پا خاست و گفت: «این شطرنج را چون میدان جنگ ساخته اند که دو طرف با مهرههای خود با هم می‌جنگند و هر کدام خرد و دوراندیشی بیشتری داشته باشد، پیروز می‌شود» و رازهای کامل بازی شطرنج و روش چیدن مهره‌ها را گفت. شاهنشاه سه بار بر او درود فرستاد و دوازده هزار سکه به او پاداش داد. پس از آن «تخت ریتوس» با بزرگمهر به بازی پرداخت. بزرگمهر سه بار بر تخت ریتوس پیروز شد. روز بعد بزرگمهر تخت ریتوس را به نزد خود خواند و وسیله بازی دیگری را نشان داد و گفت: اگر شما این را پاسخ دادید ما باجگزار شما می شویم و اگر نتوانستید باید باجگزار ما باشید» دیورسام چهل روز زمان خواست، اما هیچ یک از دانایان آن سرزمین نتوانستند چاره گشایی کنند و به این ترتیب شاه هندوستان پذیرفت که باجگزار ایران باشد. به این داستان با کمی اغراق در کتاب‌هایی چون تاریخ طبری و تاریخ سیستان و در قسمتی از کتاب استاد بیرونی اشاره شده ولی جدا از اغراقاتی چون باجگیر شدن هندوها به‌خاطر یک بازی به ایرانی‌ها، تخته نرد یک بازی بی‌بدیل است. البته نوشته‌های پیشینیان و حتی تاریخدانان هیچ گاه دور از اغراق و اغماض نبوده و نیست و اینجاست که علم باستان شناسی برای تائید و تمیز دادن این اطلاعات واد عمل می شود. اما تائیداین نکته که این بازی نامش و شکلش و فرمش ایرانی بوده و توسط ایرانی‌ها اختراع شده کاملا” محرز و مشخص می‌باشد: تارنمای آی تی رسان
http://itresan.com/6557
اصطلاحاتِ تخته نرد
نوشتاری جالب و آموزنده از حضرت والا شمیران زاده (مشهور به شراب گلگون)
http://iroon.com/irtn/blog/6166/
نوشتاری پیرامون "نرد" و "تخته نرد" به زبان انگلیسی از همین نگارنده
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2012/05/bozorgmehr-inventor-of-backgammon.html
"نرد" و "تخته نرد" در زنجیری از سروده ها
خرد با دل روشن انباز کرد/ به اندیشه بنهاد برتخت نرد
دومهره بفرمود کردن ز عاج/همه پیکر عاج همرنگ ساج...
بدین سان که گفتم بیاراست نرد
برشاه شد یک به یک یاد کرد...: فردوسی
کین خبیثان ، مکر و حیلت کرده‌اند/ جمله مقلوب ست ، آنچ آورده‌اند
قصد ایشان ، جز سیه رویی نبود/ خیر دین کی جست ، ترسا و جهود
مسجدی ، بر جسر دوزخ ساختند
با خدا ، نرد دغاها باختند... : مولوی
خیز و بساط فلکی درنورد/ زانکه وفا نیست درین تخته نرد
نقش مراد از در وصلش مجوی/ خصلت انصاف ز خصلش مجوی
پای درین بحر نهادن که چه
بار در این موج گشادن که چه... : نظامی گنجوی
کسی که بر سر نرد جهان قمار نکرد/ سیاه روزی و بدنامی اختیار نکرد
کسی ز طعنهٔ پیکان روزگار رهید
که گاه حملهٔ او، سستی آشکار نکرد... : پروین اعتصامی
دل و جانی که دربردم من از ترکان قفقازی
به شوخی می برند از من سیه چشمان شیرازی
من آن پیرم که شیران را به بازی برنمیگیرم
تو آهو وش چنان شوخی که با من می کنی بازی
بیا این نرد عشق آخری را با خدا بازیم
که حسن جاودان بردست عشق جاودان بازی... : محمدحسین شهریار
دومهره بفرمود کردن ز عاج/همه پیکر عاج همرنگ ساج...
بدین سان که گفتم بیاراست نرد
برشاه شد یک به یک یاد کرد...: فردوسی
کین خبیثان ، مکر و حیلت کرده‌اند/ جمله مقلوب ست ، آنچ آورده‌اند
قصد ایشان ، جز سیه رویی نبود/ خیر دین کی جست ، ترسا و جهود
مسجدی ، بر جسر دوزخ ساختند
با خدا ، نرد دغاها باختند... : مولوی
خیز و بساط فلکی درنورد/ زانکه وفا نیست درین تخته نرد
نقش مراد از در وصلش مجوی/ خصلت انصاف ز خصلش مجوی
پای درین بحر نهادن که چه
بار در این موج گشادن که چه... : نظامی گنجوی
کسی که بر سر نرد جهان قمار نکرد/ سیاه روزی و بدنامی اختیار نکرد
کسی ز طعنهٔ پیکان روزگار رهید
که گاه حملهٔ او، سستی آشکار نکرد... : پروین اعتصامی
دل و جانی که دربردم من از ترکان قفقازی
به شوخی می برند از من سیه چشمان شیرازی
من آن پیرم که شیران را به بازی برنمیگیرم
تو آهو وش چنان شوخی که با من می کنی بازی
بیا این نرد عشق آخری را با خدا بازیم
که حسن جاودان بردست عشق جاودان بازی... : محمدحسین شهریار
کوهی از غصه و غم در دل خود ساخته است
تخته نرد_عشق را ، یکبار دیگر باخته است
زلف آشفته ، از این خانه ، برون تاخته است
دست_ آخر ، به جنون ، پای در انداخته است
دکتر منوچهر سعادت نوری
همچنین نگاه کنید به:
http://saadatnoury.blogspot.ca/2015/03/blog-post_30.html
Some Bilingual Notes and Poems on Backgammon
Abstract: Backgammon is one of the oldest board games for two players. The playing pieces are moved according to the roll of dice, and a player wins by removing all of their pieces from the board before their opponent/ Though the archaeological excavations in Iran show that a form of backgammon was in use as far back as 5000 BC, the reliable research documents reveal that it was Bozorgmehr, the Chancellor of Sassanid King Khosrow Anushiravan (ruled 531-579), who invented the old scientific version of backgammon/ Backgammon Poem by Tripp Prevatt (Oct 25, 2011)/ Backgammon Poem posted by Noel Tupan (2009)/ Chain of Persian Poems on Backgammon
Collected & prepared by
Manouchehr Saadat Noury, PhD
http://iranian.com/posts/some-bilingual-notes-and-poems-on-backgammon-48436
=========
تخته نرد_عشق را ، یکبار دیگر باخته است
زلف آشفته ، از این خانه ، برون تاخته است
دست_ آخر ، به جنون ، پای در انداخته است
دکتر منوچهر سعادت نوری
همچنین نگاه کنید به:
http://saadatnoury.blogspot.ca/2015/03/blog-post_30.html
Some Bilingual Notes and Poems on Backgammon
Abstract: Backgammon is one of the oldest board games for two players. The playing pieces are moved according to the roll of dice, and a player wins by removing all of their pieces from the board before their opponent/ Though the archaeological excavations in Iran show that a form of backgammon was in use as far back as 5000 BC, the reliable research documents reveal that it was Bozorgmehr, the Chancellor of Sassanid King Khosrow Anushiravan (ruled 531-579), who invented the old scientific version of backgammon/ Backgammon Poem by Tripp Prevatt (Oct 25, 2011)/ Backgammon Poem posted by Noel Tupan (2009)/ Chain of Persian Poems on Backgammon
Collected & prepared by
Manouchehr Saadat Noury, PhD
http://iranian.com/posts/some-bilingual-notes-and-poems-on-backgammon-48436
=========
گزیده ای از نوشتارها
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2015/04/blog-post.html
بخش های پیشین مجموعه ی یادداشت ها و نوشتارها و...
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2014/03/blog-post_8004.html
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2015/04/blog-post.html
بخش های پیشین مجموعه ی یادداشت ها و نوشتارها و...
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2014/03/blog-post_8004.html
