یاد نامه ی آنتوان سوروگین پیشکسوت عکاسی از اوضاع اجتماعی ایران

آنتوان سوروگین در خانواده ‌ای ارمنی− گرجی ‌تبار که از دیپلمات ‌های سفارت روسیه بودند، در اواخر دهه‌ی ۱۸۳۰ (حدود ۱۲۱۸ خورشیدی) در تهران به دنیا آمد و در سال ۱۹۳۳ (۱۳۱۲ خورشیدی) درگذشت. او را پرکارترین عکاس حرفه ‌ای اواخر عصر قاجار و پدرعکاسی از اوضاع اجتماعی ایران می‌خوانند: تارنمای دویچه وله فارسی
http://www.dw.com/fa-ir

آنتوان سوریوگین به فرمان ناصرالدین شاه قاجار به سمت عکاس رسمی دربار منصوب شد: نوشتاری در تارنمای دانشنامه ی ایرانیکا / به زبان انگلیسی
http://www.iranicaonline.org/articles/sevruguin-antoin-1

ماجرای زندگی و آثار آنتوان سوروگین
۱ - ماجرای زندگی: آنتوان سوروگین هم‌چنین معروف به آنتوان سوریوگین یک عکاس گرجی - ارمنی حاضر در ایرانِ عصر قاجار و پهلوی بود. آنتوان سوریوگین با ۵ دهه فعالیت حرفه‌ای عکاسی‌، یکی‌ از مهمترین شاهدان زندگی‌ ایرانیان از دوران ناصرالدین شاه تا سلطنت رضاشاه است. او برای کامل کردن مجموعه عکس‌های خود تمامی ایران را زیر پا گذاشت و از سوژه ‌های گوناگون بهترین تصاویر را تهیه کرد. مردم، مناظر، بناهای تاریخی، آداب و رسوم، مشاغل و حرفه ‌ها، اشیاء و سرانجام تمام زوایای زندگی ایرانیان سوژهٔ عکاسی او بود.
آنتوان سوروگین اواخر دهه ۱۸۳۰ میلادی در سفارت روسیه در تهران از پدری روس به نام واسیلی سوروگین و مادر گرجی به نام آچین خانم زاده شد. سال‌های نخستین عمرش را در تهران گذراند. پدرش واسیلی خاورشناس و دیپلمات سفارت روسیه تزاری در تهران بود. علاقه ی او به ایران در همین دوره پدید آمد و بعدها یکی از دوستداران و ستایشگران ایران و ایرانیان شد. او در کودکی به هنر نقاشی علاقه داشت. پس از فوت پدر که بر اثر حادثه‌ای در اسب ‌سواری در تهران کشته شد، مادر با فرزندان خود به گرجستان بازگشت. آنتوان پس از مرگ پدر برای کمک به خانواده نقاشی را کنار گذاشت و همراه با برادرانش امانوئل و کولیا نزد عکاس معروف روسی دیمتری ایوانویچ ژرماکف در تفلیس عکاسی آموخت. ژرماکف از سال ۱۸۷۰ میلادی مشغول سفر و عکاسی از ایران بود و تا زمان آخرین سفرش حدود ۲۴٬۵۵۶ عکس از ایران تهیه کرده بود. سوروگین نیز پس از آشنایی با ژرماکف مصمم می‌شود به ایران سفر کند و به عکاسی از مردم و فرهنگ و طبیعت آن بپردازد. او در سال ۱۸۷۰ میلادی برابر با سال ۱۲۴۹ خورشیدی همراه با برادرانش به تبریز آمد و به دستگاه ولیعهد مظفرالدین میرزا راه یافت. هنگامی که مظفرالدین میرزا برای به دست گرفتن قدرت، عازم تهران شد آنتوان نیز در التزام رکاب او بود و تا آخرین روزهای سلطنتش وی را همراهی کرد. آنتوان در تهران یک استودیو عکاسی در خیابان علاءالدوله (فردوسی) کنار در شرقی میدان مشق دایر کرد. آنتوان خان در تهران با یک ارمنی به نام لوئیز گورگنیان ازدواج کرد و حاصل این ازدواج هفت فرزند بود که یکی از آنان آندره سوروگین بوده است. آنتوان سوروگین سرانجام به سال ۱۹۳۳ میلادی برابر با سال ۱۳۱۲ خورشیدی بر اثر عفونت کلیه درگذشت و در گورستان ارامنه تهران به خاک سپرده شد.
۲ - آثار آنتوان سوروگین: آنتوان سوروگین یکی از موفق‌ترین عکاسان عصر خود بود. بیشتر عکس‌های گرفته‌شده توسط آنتوان متعلق به سال‌های ۱۲۴۹ تا ۱۳۰۹ خورشیدی است. او به علت این‌که توانایی صحبت کردن به زبان فارسی را مانند زبان مادری داشت، به خوبی توانست با قشرهای فرهنگی مختلف مردم ایران ارتباط برقرار کند. عکس‌های او از دربار سلطنتی، حرمسراها، مساجد و بناهای یادبود دیگر ادیان بسیار شاخص بود و او را متمایز با دیگر عکاسان مشهور اروپایی در ایران می‌کند. ناصر الدین شاه علاقهٔ زیادی به عکس‌های دربار و پرتره آنتوان داشت. وی به آموختن نقاشی سنتی ایرانی نیز همت گماشت به همین خاطر فردریک بورر مورخ عکاسی بر این باور است که عکاسی سوروگین برآیند دو سبک زیبایی‌شناسی شرقی و غربی است و تأثیرات رامبراند و رضا عباسی را توامان در آثار وی می‌توان مشاهده کرد. علاقه مندی آنتوان به کیفیت و تغییرات نور سبب شد که وی بیشتر عکس‌هایش را در میانه روز و هنگامی که تابش عمودی خورشید، سایه‌ها را کوتاه می‌کند عکسبرداری کند. او زبان فرانسه را خوب می‌دانست و به سال ۱۲۵۸ خورشیدی رسالهٔ عکاسی، عکاس مشهور فرانسوی لیبر را به فارسی ترجمه و به مظفرالدین میرزا تقدیم کرد.
آنتوان توانائی خود را در تصویربرداری از چند حادثه مهم تاریخی دوران فعالیت هنریش نشان داد: تصاویر میرزا رضای کرمانی پس از قتل ناصر الدین شاه  - مراسم تشییع جنازهٔ ناصر الدین شاه - رخداد های نهضت مشروطیت
حاصل زندگی هنری او که گردآوری هفت هزار شیشه‌ از کارهایش و شماری از کارهای عکاسان پیش از او بود. شیشه‌ها منظم شده و شماره‌خورده بود. شماره‌ها به شیوه رقم‌زدن هنرمندان نقاش ایرانی، در کوشه و کنار شیشه به گونه‌ای نوشته شده بود که کمتر به چشم می‌خورد. سوروگین عکس هایش را روی مقوایی ویژه می‌چسباند و در پشت مقوا، نشان عکاس‌خانه‌اش (این نشان همایونی هدیه ناصرالدین شاه بود) را به همراه نشانی عکاس‌خانه به فارسی و فرانسه چاپ می‌ کرد. نشانی فارسی چنین بود:عکاسخانه موسیو آنتوان سوریوگین، خیابان علاالدوله، درب میدان مشق طهران
سوریوگین با مشروطه‌ خواهان در ارتباط بود و به ناچار به سفارت انگلیس پناهنده شد. در سال ۱۹۰۸ میلادی، برابر با سال ۱۲۸۷ خورشیدی، وابستگان محمدعلی شاه قاجار در عکاس‌خانه او بمب گذاشتند و حدود ۵ هزار شیشه‌ از کارهایش نابود شد. با انقراض سلسله قاجار و برآمدن پهلوی، ۲۰۰۰ شیشه پرارزش سوروگین به این بهانه که بیانگر دوران رژیمی ساقط شده و کهنه است و با ایران مدرنی که حکومت سعی در نشان دادنش داشت در تضاد است، مصادره و توقیف شد. تنها دخترش ماری که در واپسین سال‌های عمر آنتوان عکاسخانه را اداره می‌کرد توانست ۶۹۶ قطعه از شیشه‌ها را بابت دوستی‌ای که با محمدرضا شاه پهلوی داشت، از توقیف در آورد. این شیشه‌ها و شماری از عکس‌های کار سوروگین بعد از مرگ او و تعطیل شدن عکاسخانه‌اش به کلیسای پروتستان آمریکائی تهران منتقل شد؛ و در سال ۱۹۵۱ این آثار در اختیار موسسهٔ اسمیتسونین در شهر واشنگتن قرار گرفت و اکنون در گالری هنر فریر است. نمایشگاهی از عکس‌های او به سال ۱۹۸۳ در آن گالری برگزار شد. یکصد و شصت و هشت قطعه از عکسهای او نیز در میان مجموعهٔ عکس‌های یک دیپلمات هلندی به موزهٔ ملی نژادشناسی شهر لیدن هدیه شده که مورد مطالعه و معرفی قرار گرفته‌است. عکس‌های او در نمایشگاهی در شهر بروکسل به سال ۱۸۹۷ و نمایشگاهی در شهر پاریس به سال ۱۹۰۰ موفق به دریافت مدال شد و خود او از دولت ایران دارای نشان مقدس بود. جهانگردان و پژوهشگران اروپائی که در سدهٔ ۱۹ و آغاز سدهٔ ۲۰ میلادی به ایران سفر کرده و خود عکاس نبوده‌اند، عکس‌های مورد نیاز برای چاپ در سفرنامه‌ها و کتاب‌های خود را در ایران تهیه می‌کردند. از همین راه است که شمار زیادی از عکسهای سوروگین به سفرنامه‌ها راه یافته و در همان زمان شهرت سوروگین را به خارج از ایران کشانده‌است: بخش های انگلیسی و فارسی تارنمای ویکی پدیا
https://en.wikipedia.org/wiki/Antoin_Sevruguin

زندگی آنتوان سوروگین: نوشتاری در تارنمای دانشنامه ی ایرانیکا / به زبان انگلیسی
http://www.iranicaonline.org/articles/sevruguin-antoin-1
گزارش بی بی سی درباره ی آنتوان سوروگین/ به زبان انگلیسی
http://www.bbc.co.uk/programmes/n3cszphd

گالری عکس های منتخب آنتوان سوروگین
http://www.photogram.ir/index.php/gallery/gallery-iranian-photographer/antoin-sevruguin-gallery/category/3
نگارخانه ی آنتوان سوروگین
جلوس ناصرالدین شاه بر روی تخت طاووس - پُرتره سردار سپه در مقام «وزیر جنگ» - پرتره کمال‌الملک -  سه دختر از عشایر ایران در اواخر دوران قاجار - مراسم اعدام میرزا رضای کرمانی - دختر کرد - یک گدای اهل تهران در اواخر دوره قاجار
https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%88%DA%AF%DB%8C%D9%86
عکس‌های تاریخی توسط آنتوان سوروگین
http://gundeshapur.com/tag/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86-%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%88%DA%AF%DB%8C%D9%86/
چند عکس‌ تاریخی توسط آنتوان سوروگین
http://www.asia.si.edu/research/archives/sevruguin.asp

یادداشت پایانی
۱ - آگاهی های مربوط به "مسائل گوناگون عکاسی در ایران" را می توان در پیوندهای زیر یافت:
به زبان های انگلیسی و فرانسوی
http://photkos.com/selected-reading
به زبان فارسی
http://www.jadidonline.com/story/23072015/frnk/agha_reza_eghbal_ol_saltane_photography
۲ - "تاریخچه ی عکاسی در ایران" را می توان به زبان انگلیسی در نوشتاری از محمد رضا طهماسب پور در پیوند زیر پی گیری نمود:
http://www.irandokht.com/editorial/index4.php?area=pro&sectionID=8&editorialID=658
۳ - خدمات هنری"آنتوان سوروگین" در زمینه ی تهیه ی تصاویر و عکس های تاریخی از اوضاع اجتماعی ایران بسیار ارزنده و فراموش ناپذیر است. روح و روانش شاد و یادش گرامی باد
دکتر منوچهر سعادت نوری

گزیده ای از  نوشتارها
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2015/12/blog-post_14.html
Remembering Antoin Sevruguin, the Pioneer Photographer of Iran

Abstract: His Life Story/ Some of his Works/ Epilogue: Antoin Sevruguin has been considered as Iran’s pioneer photographer and the father of photography in Iran. His services in the field of historic photography of Iran are always appreciated and never be forgotten. May his soul rest in eternal peace.
Manouchehr Saadat Noury, PhD
http://iranian.com/posts/remembering-antoin-sevruguin-the-pioneer-photographer-of-iran-61748
بخش های پیشین یاد نامه ها
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2014/12/blog-post_5.html