۱۳۹۴ آبان ۱۹, سه‌شنبه

ایرانیان در پهنه ی سرزمین نیاکان آریایی: ۵۰ - نگاهی به برخی از سنگ ‌نوشته‌ های نیاکان آریایی

کهن ترین سنگ ‌نوشته‌ ها یا کتیبه های بازمانده از دوره ی هخامنشیان دو لوحه طلایی است که یکی به "آریارمنه" منسوب است و دیگری به فرزند او "ارشامنه". کوروش بزرگ، داریوش بزرگ، خشایارشاه، اردشیر اول، داریوش دوم، اردشیر دوم، اردشیر سوم از دیگر فرمانروایان هخامنشی هستند که کتیبه هایی از آنان به جامانده است. این کتیبه ها از تخت جمشید و همدان تا آسیای صغیر و مصر پراکنده اند و هر کدام بیانگر گوشه ای از تاریخ ایران هستند: تارنمای آفتاب
http://www.aftabir.com/articles/view/art_culture/issue/c5c1212470529_book_p1.php
کتیبه های "آریارمنه" و "ارشامنه": کتیبه آریارَمنَه که بر روی لوحه‌ای از طلا نگاشته شده و در همدان کشف گردیده است، مشتمل بر معرفی شاه و نسب او و اینکه اَهورامَزدا این سرزمین را بدو عطا کرده است و به خواست او، شاه این سرزمین است و سرانجام در خواست حمایت از اَهورَه مَزدا است. کتیبه اَرشام بر روی لوحه‌ای از طلا نگاشته و در همدان کشف گردیده، مشتمل بر "معرفی شاه و نسب او" - "ستایش اهوراه مزدا" و "درخواست حمایت از او" است: نوشتار "سنگ‌نوشته‌ های پارسی باستان" - بخش فارسی تارنمای ویکی پدیا
کتیبه های کوروش بزرگ و داریوش بزرگ: سه کتیبه کوچک آسیب دیده از کوروش بزرگ در دشت مُرغاب به دست آمده است که در آنها کوروش خود را معرفی کرده است. از داریوش بزرگ کتیبه‌هایی در بیستون، تخت جمشید و نقش رستم، شوش، سوئز، الوند و همدان بر جای مانده است: نوشتار "سنگ‌نوشته‌ های پارسی باستان" - بخش فارسی تارنمای ویکی پدیا
https://fa.wikipedia.org/wiki
لوح کوروش یا استوانهٔ کوروش بزرگ یا منشور حقوق بشر کوروش: لوحی از گل پخته است که در سال ۵۳۸ پیش از میلاد به فرمان کوروش بزرگ هخامنشی نگاشته شده ‌است. این استوانه در سال ۱۲۵۸ خورشیدی/ ۱۸۷۹ میلادی در نیایشگاه اِسَگیله (معبد مردوک، خدای بزرگ بابلی) در شهر بابل باستانی پیدا شده و در موزه بریتانیا در شهر لندن نگهداری می ‌شود.
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2015/10/blog-post_24.html
کتیبه ی کوروش بزرگ که در استوانه ای از گل رس نوشته شده دارای ۴۵ سطر است و قسمت اعظم آن محو گشته است. بیانیه با معرفی کورش شروع می شود و سپس می گوید که کورش و خاندانش مورد محبت بل و نبو و مردوک خدایان بابل هستند و می گوید که اوضاع داخلی بابل و امکنه ٔ مقدس آن قلب مرا تکان داده است و اهالی بابل به اجرای مرام خود موفق شده و از قید اشخاص بیدین رستند. من مانع خرابی خانه های آنها شدم و نگذاشتم اهالی از هستی ساقط شوند. از اینرو مردوک بزرگ از کارهای من شادمان شد: لغت نامه دهخدا/ واژه نامه‌ی پارسی ویکی
http://parsi.wiki/dehkhodaworddetail-39e0998b2b234906b9a079755b1a38c8-fa.html

واژه ی آریا برای نخستین بار در کتیبه ی داریوش یکم در سنگ‌نبشته ی بیستون (حدود قرن ۶ پیش از میلاد) استفاده شده است.
http://saadatnoury.blogspot.ca/2014/12/blog-post_22.html
کتیبه ی بیستون: مجموعه‌ ی تاریخی بیستون مجموعه‌ای است در فاصله ی حدود ۳۰ کیلومتری شرق کرمانشاه. مجموعه‌ ی تاریخی بیستون شهرتش را بیش از همه مدیون کتیبه و نقش برجسته داریوش اول هخامنشی (۵۲۱-۴۸۶ پیش از میلاد) است که در ارتفاع حدود ۸۰ متری از پای کوه، بر دل صخره نقش شده است. مهم‌ترین گفته‌های داریوش در کتیبه ی بیستون چنین است: معرفی داریوش و گستره شاهنشاهی او - داستان شورش گئومات و فرونشاندن آن - داستان سرکوب شورش‌های گوناگون در سرزمین‌های ایلام، بابِل، ماد، پارت، پارس، ارمنستان و مرو - تأکید بر راست بودن مفاد سنگ نبشته بیستون - مبرّا دانستن داریوش از پلیدی و دروغگویی و تبهکاری - درخواست از آیندگان برای نگاهداری کتیبه - دعا برای حافظان آن و نفرین بر آسیب زنندگان
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2015/10/blog-post_24.html
کتیبه های نقش رستم: نقش رستم نام مجموعه ‌ای باستانی در روستای زنگی ‌آباد واقع در شمال شهرستان مرودشت استان فارس ایران است که در فاصلهٔ ۶ کیلومتری تخت جمشید قرار دارد. این محوطهٔ باستانی یادمان‌هایی از ایلامیان، هخامنشیان و ساسانیان را در خود جای داده‌است. آرامگاه چهار تن از پادشاهان هخامنشی (داريوش اول - خشايارشا - اردشير اول و داريوش دوم ) قرار دارد. نقش برجسته ‌های متعددی از وقایع مهم دوران ساسانیان، بنای کعبه ی زرتشت و نقش‌برجستهٔ ویران ‌شده‌ای از دوران ایلامیان در این مکان قرار دارد. در بالاي ورودي مقبره داريوش اول در نقش رستم، دو سنگ نگاره از او بر جاي مانده است كه اطلاعات مهمي از زمان هخامنشيان به دست مي دهد
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2015/10/blog-post_24.html
قبر داریوش اول در نقش رستم کتیبه ای دارد به سه زبان پارسی قدیم، ایلامی و آسوری (بابلی) در شش بند و در وصف اهورمزد و ذکر دودمان داریوش و یاد کردن نام ۲۹ مملکت که در تصرف اوست و خراج گذار وی هستند: لغت نامه دهخدا/ واژه نامه‌ی پارسی ویکی
http://parsi.wiki/dehkhodaworddetail-39e0998b2b234906b9a079755b1a38c8-fa.html
سنگ ‌نوشته‌ ها و فرمان داریوش بزرگ برای ساخت آبراه سوئز در مصر: سرزمین مصر در سال ۵۲۵ پیش از میلاد به تصرف کمبوجیه دوم، دومین پادشاه هخامنشی در آمد. با اینکه مصریان چندین بار شوریدند تا استقلال خود را باز یابند و یکبار نیز برای کوتاه زمانی موفق به این کار شدند، اما دوران فرمانروایی هخامنشیان بر مصر که به غلبه اسکندر مقدونی پیوسته شد، دوران پایان تمدن درخشان و دیرینهٔ مصر و پادشاهی بومی فراعنه بود. از دوران فرمانروایی هخامنشیان بر مصر، آثار و یادمان‌های پرشماری برجای مانده است که بیشترین آنها از زمان داریوش بزرگ است. این آثار، از کوشش هخامنشیان برای سازندگی و اصلاحات اداری در مصر و نیز از روحیهٔ مدارای مذهبی آنان حکایت دارد. یکی از مهم‌ترین آثار بجای مانده از زمان داریوش در مصر، آب راهی است که رود نیل را به دریای سرخ پیوند می‌دهد. داریوش پنج کتیبه بر روی سنگ گرانیت سرخ‌رنگ (سنگ سماق) در کنار این آب راه نگاشته است که یادمانی از انجام این برنامه بزرگ و شگفت مهندسی و زمین‌پیمایی در عصر باستان است. هر پنج نسخه رونوشتی از یکدیگر هستند و تفاوت چندانی در مضمون با هم ندارند. نخستین کتیبه در ابتدای آب راه و در حاشیه شهر فعلی سوئز قرار دارد. دومین کتیبه در شهر شالوف است که امروزه در میانهٔ میدانی در این شهر جای دارد. سومین کتیبه در ابتدای دریاچه تلخ و در محل شهر فعلی کبریت برپا شده است. چهارمین کتیبه در نزدیکی شهر سرابه‌اوم و پنجمین کتیبه نیز در نزدیکی تل مسخوطه قرار دارد.
http://mahshar.com/archaeology/darius_suez.html

کتیبه های گنج ‌نامه: سنگ ‌نبشته‌ های گنج ‌نامه نوشتارهایی از دوران داریوش و خشایارشای هخامنشی است که بر دل یکی از صخره‌های کوه الوند در فاصله ۵ کیلومتری غرب همدان و در انتهای درهٔ عباس‌آباد حکاکی شده‌است. کتیبه‌ها هر کدام در سه ستون ۲۰ سطری به زبان‌های پارسی باستان، بابلی و ایلامی قدیم نوشته شده‌اند. متن پارسی باستان در سمت چپ هر دو لوح جای گرفته‌است و پهنایی معادل ۱۱۵ سانتی‌متر دارد:  بخش فارسی تارنمای ویکی پدیا

کتیبه‌های خشایارشا: از خشایارشا کتیبه‌هایی در تخت جمشید (۱۲ کتیبه)، شوش (سه کتیبه و هر سه کتیبه یادبود بنای کاخ)، وان در شرق ترکیه (یک کتیبه در ۲۷ سطر)، همدان (کتیبه‌ای در یک سطر بر روی جامی نقره‌ای با مضمون این جام در خانه ی خشایارشا ساخته شده است) و الوند (یک کتیبه در سمت راست کتیبه ی داریوش در ۲۰ سطر) بر جای مانده است... سنگ‌نبشتهٔ خشایارشا در نزدیکی دریاچه وان ترکیه، بر فراز صخره‌ای و در ارتفاع ۲۰ متری از سطح زمین و در نزدیکی یک قلعه واقع شده‌است. این کتیبه در اصل توسط داریوش بزرگ آماده‌سازی شده‌است اما به دلائلی تکمیل نشده و خالی رها شده‌است، اما خشایارشا پسر داریوش بزرگ، در دوران زمامداری خود آن را تکمیل کرده و به یادگار گذاشته‌است. این کتیبه ۲۷ سطر و ۳ ستون دارد و از چپ به راست و به سه زبان پارسی باستان، اکدی و ایلامی نوشته شده‌است. این کتیبه تنها کتیبهٔ هخامنشی است که در خارج از مرزهای کنونی ایران قرار دارد: بخش های فارسی و انگلیسی ویکی پدیا
کتیبه خشایارشا در کوه الوند در قسمت پائین کتیبه پدرش داریوش است و متن آن عبارت است از: "خدای بزرگ است. اهورا مزدبزرگ‌ترین خدایان است که این زمین را آفرید، که آن آسمان را آفرید، که مردم را آفرید، که برای مردم شادی آفرید، که خشایارشا را شاه کرد، یگانه از میان شاهان بسیار، یگانه فرمانروا از میان فرمانروایان بی‌شمار. من خشایارشا، شاه بزرگ، شاهِ شاهان، شاهِ کشورهای دارای ملل بسیار، شاه این سرزمین بزرگِ دوردستِ پهناور، پسر داریوش شاه هخامنشی": تارنمای تبیان
http://www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=215539

کتیبه‌ی اردشیر اول: از اردشیر اول کتیبه‌ای در ۱۱ سطر در تخت جمشید باقی است مشتمل بر مدح اهوره مزدا - معرفی شاه - اتمام کاخی که خشایارشا شروع کرده بوده و اردشیر اول به اتمام رسانیده است: بخش فارسی تارنمای ویکی پدیا

کتیبه‌های سایر پادشاهان هخامنشی: از دیگر شاهان هخامنشی مانند داریوش دوم در شوش، اردشیر دوم در شوش و همدان، اردشیر دوم و سوم در تخت جمشید کتیبه‌های کوچکی، که تقلیدی از کتیبه‌های شاهان قبلی است، به دست آمده است و مضمون آنها غالباً ستایش اهوره مزدا، معرفی شاه و ذکر بنای کاخی یا اتمام بنای ناتمام آن است: بخش فارسی تارنمای ویکی پدیا

کتیبه ی شاپور اول ساسانی در کعبه زرتشت: این کتیبه بر دیوار ساختمان کعبه زرتشت در نقش رستم در استان فارس کنده شده‌است. ساختمان کعبه به صورت مکعب است و بر سه ضلع آن به سه زبان فارسی میانه، زبان پارتی و زبان یونانی کتیبه‌هایی نگاشته‌شده‌است. تحریر پهلوی دارای ۳۵ سطر و بر دیوار شرقی، تحریر پارتی دارای ۳۰ سطر و بر دیوار غربی و تحریر یونانی دارای ۷۰ سطر و بر دیوار جنوبی نگاشته شده‌است. تحریر یونانی و پارتی نسبت به تحریر پهلوی آسیب کمتری دیده‌است. همچنین در تحریر پارتی و یونانی توافق بیشتری دیده می‌شود و این دو با تحریر پهلوی تفاوت‌هایی دارند. احتمالاً شاپور یکم مطالب خود را برای دو دبیر تقریر کرده‌است و هر کدام مطالب را جداگانه نوشته‌اند که بعد در سنگ کنده شده، ظاهراً اختلاف تحریرها از اینجا ناشی شده‌است: بخش فارسی تارنمای ویکی پدیا
https://fa.wikipedia.org/wiki
بخشی از متن کتیبه ی شاپور اول ساسانی: "من، بغ مزدیسن، شاپور شاهان شاه ایران و انیران که چهر از ایزدان دارد، شاه ایرانشهر، فرمانروا هستم و در اختیاردارم شهر پارس، پارت، میشان، اسورستان، نودشرگان، ارابایه، آذربایجان، ارمنیه.... همانگونه که ما در مورد امور و اعمال مربوط به ایزدان می کوشیم و دستگرد ایزدان هستیم و به یاری ایزدان این چند شهر را خواستیم و بدست آوردیم، نام آوری و دلیری کردیم، او نیز که پس از ما باشد و فرخ باشد او نیز در مورد امور و اعمال مربوط به ایزدان بکوشد تا ایزدان نیز با او یار شوند و او را دستگرد کنند": تارنمای هوتانه
http://hotane.persianblog.ir/post/3/

یادداشت و سروده ی پایانی
۱ - چنانکه اشاره شد بنا بر منابع گوناگون فارسی، لوح کوروش یا استوانهٔ کوروش دارای ۴۵ سطر است. در عین حال باید دانست که دانشنامه ی ایرانیکا در نوشتاری به زبان انگلیسی تعداد سطور لوح کوروش را ۳۵ عدد ذکر نموده است وعلاقه مندان برای آگاهی بیشتر می توانند به پیوند زیر مراجعه نمایند:
http://www.iranicaonline.org/articles/cyrus-iv
۲ - سروده ای پیرامون "خاک نیاکان" و "لوحه ها" از همین نگارنده:
با عشق، گفته ‌ایم سخن از یار/ وز یاد_آن دیار کهن، بسیار
کانجا گذارخاک نیاکان ست/ وانجا مزار کورش و اشکان ست
با دفتر‌ حکایت_ از ادوار/ از لوحه ها و نقش_ در و دیوار....
دکتر منوچهر سعادت نوری
گزیده ای از نوشتاره
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2015/11/blog-post_10.htmlا
Notes on Aryans: The Ancient Iranian Historical Inscriptions
Abstract: Introduction/ The Cyrus Cylinder/ The Behistun Inscription/ The Inscriptions in Naqsh-e Rustam/ Darius the Great's Suez Inscriptions/ The Inscriptions of Ganj Nameh/ Inscription of Xerxes the Great near the Fortress of Van in Turkey/ The Inscription of Shapur I, the second King of the Sasanian Empire/ Persian Poems on the “Land of Aryans” and the “Ancient Historical Inscriptions” composed by MSN
Collected and Prepared By
Manouchehr Saadat Noury, PhD

http://iranian.com/posts/notes-on-aryans-the-ancient-iranian-historical-inscriptions-60022
بخش های پیشین مجموعه ی ایرانیان درپهنه ی سرزمین نیاکان آریایی
http://msnselectedarticles.blogspot.ca/2014/04/blog-post_17.html